ئەسەردە بىر- بىرىگە ئوخشىمايدىغان پىرسۇناژلار ئوبرازى يارىتىلغان بۇلۇپ، سىز ئەسەردىكى پىرسۇناژلارغا باھا بىرىپ باقالامسىز؟

ئۇلۇغبەگ: مەشھۇر ئاستىرنۇمىيە ئالىمى ھەم شۇنداقلا پادىشاھ، ئۇ بىلىم ئەھلىللىرىنى ھۆرمەتلەپ، ئەتىۋارلاپ، قەدىرلەپ ئىشلەتكەن، رەسەتخانا، مەدىرىس قۇرۇپ، خەلىقنى نادانلىقتىن ئويغۇتىشنى ئىستىگەن ئالىم.

ئابدۇلىتىپ ۋە ئەبەيدۇللا خۇجا ئەھرار : زالىم، ئىستىبداتنى ياقىلايدىغان، بىلىمگە، بىلىملىكلەرگە ئۆچ، نادان، خۇراپىي كۈچلەرنىڭ ۋەكىلى.

ئوقۇغۇچىلارنىڭ جاۋابى ئاساسىدا خۇلاسىلاش ئېلىپ بېرىلغاندىن كىيىن، يىڭى دەرىس باشلىنىدۇ.

ئەسەردە ئۇلۇغبەگنىڭ ھاياتىغا مۇناسىۋەتلىك بىر قانچە تەپسىلاتلار بىرىلگەن، سىز بۇ تېكىستنى ئوقۇغاندىن كېيىن ئۇلۇغبەگنىڭ قانداق شەخىس ئىگەنلىكىنى ھىس قىلىدىڭىز؟

ئوقۇغۇچىلار تېكىست ۋەقەلىكىگە ئاساسەن ئۇنىڭ جاھالەتكە قارىشى تۇرۇپ، ئەل- يۇرتىنى ئىلىم- پەن ئارقىلىق بەخىت سائەدەتكە ئىرىشتۈرۈش يۇلىدا ئۆمۈر – بۇيى تۈرلۈك قىينچىلىقلارغا قارىماي ئىزدەنگەن ئۇلۇغ ئالىم ئىكەنلىكىنى چۈرىدىگەن ھالدا جاۋاپ بەرسە بولىدۇ.

ئۇلۇغبەگنىڭ خارەكتىرىنى يەنىمۇ  رۇشەنلەشتۈرۈش ئۈچۈن قىسقا جۈمىللەر تەھلىل قىلىنىدۇ.

– ئەي يۇلتۇزلار ، بەلكىم سىلەرنىڭ سىرلىرىڭلارنى بىلىگىلى بۇلار، لېكىن ئادەم بالىسىنىڭ سىرىنى بىلمەك ئانچە ئاسان ئەمەس ، دېدى ئۇ چاقناپ تۇرغان يۇلتۇزلارغا قاراپ.

– مەن ساڭا ئېيتىپ قۇياي: - دېدى ئۇ بىر پەستىن كېيىن « ئىلىم ئەھللىرى قاراڭغۇدا ئادىشىپ يۈرگەنلەر ئۈچۈن يۇرۇق مەشئەلدۇر، مەشئەلنى ئۆچۈرمەكچى بولغان شاھ  ئۆزى قاراڭغۇدا قالىدۇ.

ـــ شاھ  بىلەن شاھزادىنىڭ  يەنى دادا بىلەن بالا ئوتتۇرىسدىكى دۈشمەنلىشىشنىڭ سەۋەبىنىڭ نېمە ئىگەنلىكى ئۈستىدە كۆز قارىشىڭىزنى سۆزلەپ بېقىڭ .

يۇقارقى مەسىللەرگە ئوقۇغۇچىلار تېكىست ۋەقەلىكىگە ئاساسەن جاۋاپ بەرسە بولىدۇ.

ئوقۇغۇچىلارغا سەمىمىي ، ساداقەتمەن بولۇش، ئىلىم- پەننى قەدىرلەش ، ئاتا- ئانىلارغا ۋاپادار بولۇش توغرىسدا ئەخلاقى تەربىيە بىرىلىدۇ. ئۆزىنىڭ كىشلىك ھاياتتىكى قىممىىتىنى ئشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن كۆرەش قىلىش ، تۆھپە قۇشۇشقا ئىلھاملاندۇرۇلىدۇ.

ئەسەردىكى سۆزلەرنىڭ ئىچىدە ئاساسى لوغەت تەركىبى ۋە ئاددەتتىكى لوغەت تەركىبىگە كىرىدىغان سۆزلەر بولغاچقا لۇغەت تەركىبى ھەققىدە چۈشەنچە بىرىلىدۇ.

بىر تىلغا مەنسۇپ بولغان بارلىق سۆزلەرنىڭ يىغىندىسى لوغەت تەركىبى بۇلىدۇ.

 ئاساسى لوغەت تەركىبى: لوغەت تەركىبى ئىچىدىكى ئەڭ تۇراقلىق، ئىشلىتىلىش دائىرىسى كەڭ بولغان ۋە يىڭى سۆزلەرنى ياساشتا ئاساس بۇلىدىغان سۆزلەرنى ئاساسى لوغەت تەركىبى دەيمىز.

ئاساسى لوغەت تەركىبىگە كىرىدىغان سۆزلەر شۇ تىلدا سۆزلىشىدىغان بارلىق كىشىلەرگە چۈشىنىشلىك بۇلىدۇ، تۇراقلىق، تارىخى ئۇزۇن، يىڭى سۆزلەرنى ياساشتا ئاساس بۇلىدۇ.

 ئادەتتىكى لوغەت تەركىبى: تىلىمىزدىكى ئاساسى لوغەت تەركىبىگە تەۋە بولغان سۆزلەردىن باشقا بارلىق سۆزلەر ئادەتتىكى لوغەت تەركىبى دىيىلىدۇ. ئۇنىڭغا كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئاز قوللىنىلىدىغان سۆزلەر، ئىلىم- پەن ئاتالغۇللىرى، يىڭىدىن پەيدا بولغان سۆزلەر، باشقا تىللاردىن قۇبۇل قىلىنغان سۆزلەر، ھەر خىل ھۈنەر كەسىپ ساھەسىدە قوللىنىلىدىغان سۆزلەر، يەرلىك شىۋىلەر، قوللىنىشتىن قېلىۋاتقان سۆزلەر كىرىدۇ.

ئوقۇغۇچىلار تىكىسىتتىكى ئادەتتىكى لوغەت تەركىبىگە تەۋە سۆزلەرنى ئايرىپ چىقىشقا يىتەكلىنىلىدۇ.

يانداشما مەشىق 1،2،